Sunscreen talk with Dr. Jetske Ultee

Studies regularly claim (chemical) sunscreen filters can be “dangerous”. I talked to Dr. Jetske Ultee about the disputed sunscreen filter octocrylene, which filters she recommends and whether or not chemical ones really harm coral reefs.

According to a recent French-American study, published in Chemical Research in Toxicology, sunscreens with octocrylene are not the safest choice. They contain traces of benzophenone, a potential mutagen, carcinogen and endocrine disruptor. Those traces increase over time.

Volgens een recente Frans-Amerikaanse studie, gepubliceerd in Chemical Research in Toxicology, zijn zonnecrèmes met octocrylene niet de beste keuze. Ze bevatten sporen van benzophenone, een potentieel kankerverwekkende stof. Die sporen nemen na verloop van tijd toe.

When Knack Weekend asked me to write a waar/niet waar following this study, I immediately thought: this study probably does not take into account the toxicological principle that the dose makes the poison. Meaning: a small amount of a potential endocrine disruptor (like parabens) will not harm your health, a very large one will. Just like drinking 2 liters of water, something we all consider to be healthy, daily will be good for you but drinking 10 liters in one go may cause you to die. The concentrations the study found in the sunscreens stayed far below the danger threshold.

Toen Knack Weekend me vroeg een waar/niet waar te maken naar aanleiding van die studie, ging er meteen een belletje rinkelen. Wéér een wetenschappelijke studie die geen rekening houdt met het toxicologische principe van the dose makes the poison. In een kleine hoeveelheid kunnen potentiële hormoonverstoorders (zoals ook parabenen) geen kwaad, in een grote wél. Vergelijk het met iets gezonds als water: 2 liter water per dag drinken is gezond, van 10 liter na elkaar kan je sterven. De hoeveelheden die de studie opspoorde bleven ver onder de gevarengrens.

But I also knew that the Dutch medical examiner Jetske Ultee does not like octocrylene. She blogs about skin(care) myths and knows the difference between a bad and a good scientific study. (She’s the Paula Begoun of the Netherlands, so to speak.) Which is why I interviewed her as one of the experts for the article.

Maar ik wist ook dat de Nederlandse onderzoeksarts Jetske Ultee het niet zo heeft voor octocrylene. Zij doorprikt op haar blogs huid(verzorgings)mythes en onderscheidt goed van slecht wetenschappelijk onderzoek. (Ze is de Paula Begoun van de Lage Landen, zeg maar.) Meteen de reden waarom ik ook haar interviewde als expert voor dat artikel.

A lot of her interview did not make it into the 3.000 signs I got to fill but luckily for me (and you), I can blog about it. Ultee had a lot of interesting things to say about octocrylene, benzophenone, the influence of chemical sunscreens on corals and which sunscreen filters she recommends.

Veel van haar interview haalde het niet in de 3.000 tekens die ik kreeg toebedeeld, maar gelukkig kan ik er wél uitgebreid over bloggen. Want Ultee had heel wat interessante dingen te vertellen over octocrylene, de invloed van zonnefilters op koralen en welke filters ze wél fijn vindt. Dit is dus een long-read geworden, maar wél de moeite waard om helemaal door te lezen wanneer je geïnteresseerd bent in zonnefilters.

And one thing I cannot point out enough: protecting yourself against the sun – by staying in the shade, wearing protective clothing, a sun hat and sun glasses, applying plenty of sunscreen – is way more important than NOT applying sunscreen because you are afraid it will harm your health. We know for certain the sun can lead to cancer.

Ik wil ook nog even dit benadrukken: je tegen de zon beschermen, door in de schaduw te blijven, beschermende kledij, een zonnehoed en zonnebril te dragen en je in te smeren met zonnecrème, is véél belangrijker dan je NIET insmeren met zonnecrème omdat je schrik hebt dat die je gezondheid schaadt. Van de zon weten we 100% zeker dat ze tot kanker kan leiden.

Octocrylene has been under debate for some time as a sunscreen filter in cosmetics. Why do brands still use it? staat al langer ter discussie als zonnefilter in cosmetica. Waarom gebruiken merken octocrylene nog?

Ultee: “An advantage of octocrylene is that it does not leave behind a white cast but it is not the only filter with that advantage.”

“I think beauty brands are still using this filter because they want to sell their sunscreens in the USA. The USA is very slow in allowing new sun filters, which is why many brands can only use older filters, like octocrylene, in their sunscreens.”

“I think that if the USA allows the newer sunscreen filters, international brands will switch to more modern filters.”

Een voordeel van octocrylene is dat de crème geen erg witte waas achterlaat, maar daarin is dit filter niet uniek.”

“Ik denk dat dit filter nog veel gebruikt wordt omdat beautymerken hun product ook graag in de Verenigde Staten willen verkopen. De VS zijn erg langzaam in het goedkeuren van nieuwe zonnefilters, waardoor veel merken alleen oude filters, zoals octocrylene, in hun zonnebrandcrèmes mogen gebruiken.”

“Ik denk dat als de VS nieuwe filters toestaan, internationale merken ook overstappen op modernere filters.”

What are the disadvantages of octocrylene?

“Octocrylene has quite a lot of disadvantages. It can lead to skin reactions in children. If you use this sunscreen filter, free radicals can develop: they can harm your cells and DNA. Research on animals has pointed out the filter can disrupt hormones. Plus, it can penetrate skin quite deeply. These are all the reasons I have chosen different sunscreen filters for my sunscreen products. Even though a low dose of octocrylene is safe, I personally prefer to be better safe than sorry.”

heeft nogal wat nadelen. Zo kan dit filter vooral bij kinderen zorgen voor huidreacties. Daarnaast ontstaan er mogelijk ook vrije radicalen als je dit filter gebruikt: die kunnen je cellen en DNA beschadigen. Uit dierexperimenteel onderzoek blijkt ook nog eens dat dit filter hormoonverstorend kan werken. Daarnaast kan deze stof vrij diep in de huid komen. Dit zijn wel redenen waarom ik bij mijn zonnebrandcrèmes toch voor andere filters heb gekozen. Hoewel octocrylene in een lage dosis veilig is, neem ik zelf het zekere voor het onzekere.”

“I personally prefer a sunscreen product that contains filters that are not much discussed. Plenty of products contain other UV filters than octocrylene or oxybenzone nowadays. But if you only have a sunscreen with octocrylene within reach, it is better to use that one than not use sunscreen at all.”

“Ik kies zelf liever voor een zonnebrandcrème met filters waarover niet zoveel discussie is. Er zijn tegenwoordig genoeg producten te koop met andere UV-filters dan oxybenzone of octocrylene. Maar stel dat je geen andere zonnebrandcrème in huis hebt, dan is een crème met octocrylene altijd nog een betere optie dan je helemaal niet insmeren.”

Why is benzophenone being used in cosmetics? Waarom wordt benzophenone in cosmetica gebruikt?

“Benzophenone is the base for different sunscreen filters. The most well known ones are Benzophenone-3, which you probably know better as oxybenzone, and Benzophenone-4. Oxybenzone is a derivative of benzophenone.”

“I personally prefer to avoid using oxybenzone as a uv filter. The filter could be an endocrine disruptor and could cause free radical damage. The body probably absorbs oxybenzone quite easily. And there is a big risk on skin irritation.”

de basis voor verschillende zonnefilters. De bekendste zijn Benzophenone-3, dit filter ken je misschien beter als oxybenzone, en Benzophenone-4. Oxybenzone is dus een afgeleide of derivaat van benzophenone. Een derivaat is een stof die afgeleid is van een stamverbinding, een soort basismolecuul.”

“Zelf zou ik dit uv-filter vermijden, omdat oxybenzone veel ‘bewijs tegen’ heeft. De stof zou hormoonverstorend werken en vrije radicaalvorming veroorzaken. Ook wordt oxybenzone waarschijnlijk zeer makkelijk door het lichaam opgenomen. Daarnaast is de kans op huidirritaties groot.”

A lot of brands no longer use oxybenzone as it is supposed to be harmful for coral reefs. Still, more and more scholars say that is not the case. eel merken mijden oxybenzone sowieso al omdat de filter schadelijk voor de koraalriffen zou zijn. Maar dat wordt steeds vaker tegengesproken binnen de wetenschappelijke wereld.  

“The eco friendliness of this filter has been discussed a lot. A lot of UV filters have been banned following scientific studies in which scientists look at the effect of sun filters on coral samples.”

Over de milieuvriendelijkheid van dit filter is inderdaad veel te doen geweest. Veel UV-filters zijn de laatste tijd in de ban gedaan naar aanleiding van wetenschappelijke studies. In zo’n onderzoek kijken de wetenschappers naar het effect van zonnefilters op koraalmonsters.” 

“But there is still room for comments. If you look at the conclusions, it seems that an extremely small amount of those sun filters can already cause harm. But if you take a closer look, you still have to use a lot of sunscreen to reach those ‘small concentrations’ in normal circumstances. Therefore, there is quite a lot of debate among scientists whether you can translate these kinds of study results so easily into practice. It is a fact that coral reefs are being threatened. We know that climate change and pollution play a major role in that. But it is hard to say what the part of sunscreen ingredients in the bleaching of corals is.”

Maar je kunt bij deze onderzoeken nog wel wat kanttekeningen plaatsen. Als je de conclusies bekijkt, lijkt het dat zonnefilters al bij extreem kleine hoeveelheden schade kunnen toebrengen. Maar als je beter kijkt, moet je toch nog heel wat zonnebrandcrème gebruiken om die ‘kleine concentraties’ onder normale omstandigheden te bereiken. Er is daarom best veel discussie onder wetenschappers of je dit soort resultaten zo makkelijk kunt vertalen naar de praktijk. Het is een feit dat koraalriffen wereldwijd worden bedreigd. We weten dat klimaatverandering en vervuiling daar een grote rol in spelen. Maar wat nu het aandeel is van ingrediënten in zonnebrandcrèmes is moeilijk te zeggen.” 

A lot of people have become scared of using chemical sunscreen filters because of this sort of studies and what they read on the internet. Are we better off using mineral sunscreen filters? Veel mensen hebben door dit soort studies en allerlei al dan niet betrouwbare informatie op het internet schrik gekregen van chemische filters. Zijn we beter af met puur minerale filters?

“Er zijn twee minerale filters, zinkoxide en titaniumdioxide. Beide filters weerkaatsen én absorberen UV-straling, zowel UVA als UVB. Die absorptie werkt precies hetzelfde als bij chemische filters.(*) Zinkoxide beschermt wel iets beter dan titaniumdioxide: die laatste mist een klein stukje van het UVA-spectrum in zijn bescherming.”

“There are two mineral filters: zinc oxide and titanium dioxide. Both filters reflect AND absorb UV rays, both UVA and UVB. That absorption works exactly the same as with chemical filters.(*) Zinc oxide does protect a little better than titanium dioxide: the latter lacks a small piece of the UVA spectrum in its protection.”

“Both mineral filters can form free radicals when they come into contact with sunlight. Free radicals are a natural byproduct of processes in our bodies. Some external factors such as smoking, pollution and sun exposure, in combination therefore also with some UV filters, can give rise to more free radical formation. Those radicals can damage your cells and DNA, especially if you do not have enough antioxidants in your skin to deal with this.”

“Beide minerale filters kunnen vrije radicalen vormen als ze in aanraking komen met zonlicht. Vrije radicalen zijn een natuurlijk bijproduct van processen in ons lichaam. Sommige externe factoren als roken, vervuiling en zonblootstelling, in combinatie dus ook met sommige UV-filters, kunnen aanleiding geven tot meer vrije radicaalvorming. Die radicalen kunnen je cellen en DNA beschadigen, vooral als je onvoldoende antioxidanten in je huid hebt om dit op te vangen.”

“This problem applies to both the regular versions of mineral filters and the nano one. (In the latter, active ingredients are cut up into microscopic particles to make the sunscreen more transparant.) You can prevent this free radical formation, though, by coating the zinc oxide and titanium dioxide particles.”

“Dit probleem geldt zowel bij de gewone versies van de minerale filters als bij de nanoversie. (Bij die laatste worden de werkzame stoffen in microscopisch kleine deeltjes opgeknipt om de crème transparanter te maken.) Je kunt die vrije radicaalvorming wel verhinderen door de zinkoxide- en titaniumdeeltjes te coaten.” 

“Another problem is that some sun filters penetrate skin too deeply. In healthy, non-damaged skin the nano versions of both mineral filters do not penetrate any deeper than the stratum corneum, the outer layer of skin. But in the case of titanium dioxide, one study showed that the nano version can penetrate into the dermis.”

“Ook een probleem is dat sommige zonnefilters te diep doordringen in de huid. Bij een gezonde, niet beschadigde huid komen volgens de meeste studies de nanoversies van beide minerale filters niet verder dan het stratum corneum, het buitenste laagje van de huid. Maar in het geval van titaniumdioxide bleek uit één studie dat de nanoversie in de dermis kan komen.”  

“Most of the risk is in inhaling zinc oxide and that nano particles of both mineral filters. Substances that are not that nice for you end up in your lungs. Therefore, both the nano versions of titanium dioxide and zinc oxide as ‘regular’ zinc oxide can no longer be used in cosmetics if you run the risk of inhaling them.”

“Het meeste risico zit hem in het inademen van zinkoxide en de nanodeeltjes van titaniumdioxide en zinkoxide. Er komen dan niet zulke fijne stoffen in je longen. Daarom mogen zowel de nanoversies van titaniumdioxide en zinkoxide als ‘gewone’ zinkoxide niet meer gebruikt worden in producten als je daarbij het risico loopt dat je de stoffen inademt.” 

“If you are allergic to a lot of sunscreens, mineral filters are a good idea. Preferably a sunscreen with zinc oxide instead of titanium dioxide.”

Als je voor veel zonnebrandmiddelen allergisch bent, zijn minerale filters een goede keuze. Ga dan bij voorkeur voor een zonnebrandcrème op basis van zinkoxide in plaats van titaniumdioxide.”

Which sunscreen filters do you advise? elke zonnefilters raadt u wél aan? 

“Personally, I am very happy with the newer filters, like Tinosorb S and Tinosorb M. Those chemical filters protect your skin well from UVA and UVB and are not being absorbed by skin. They work the same as mineral filters: they both absorb and reflect UV rays. But they protect better from UVA rays than mineral filters. Plus, the sunscreen can catch free radicals, caused by UV.”

“But, again, it is always better to use a slightly inferior sunscreen than no sunscreen at all.”

Zelf ben ik erg blij met de nieuwere filters, zoals Tinosorb S en Tinosorb M. Die chemische filters beschermen je goed tegen UVA en UVB en worden niet opgenomen door de huid. Ze werken hetzelfde als minerale filters: ze absorberen én weerkaatsen UV-straling. Maar ze kunnen je beter tegen UVA-straling beschermen dan minerale filters. De crème kan daarnaast vrije radicalen vangen die ontstaan door UV-straling.”

“Maar nogmaals, het is altijd beter om een iets minder goede zonnebrandcrème te smeren dan helemaal niet.”

“These are my favourite sunscreen filters:

• Tinosorb M (bisoctrizole; methylene bis-benzotriazolyl tetramethylbutylphenol).
• Tinosorb S (bemotrizinol; bis-ethylhexyloxyphenol methoxyphenyl triazine).
• Tinosorb A2B (Tris-Biphenyl Triazine)
• Uvinul T 150 (ethylhexyl triazone).
• Uvasorb HEB (diethylhexyl butamido triazone).
• Neo heliopan AP (bisdisulizole disodium).
• Uvinal A plus (diethylamino hydroxybenzoyl hexyl benzoate )
• Mexoryl SX (Ecamsule; terephthalylidene dicamphor sulfonic acid).
• Mexoryl XL (Silatriazole).”

(*) To refresh your mind: how do chemical sunscreen filters work? Ter opfrissing: hoe werken chemische filters?

“Chemical sunscreen filters absorb UV and convert the rays to heat. There are also chemical filters do not convert UV to heat but change shape due to sun exposure and are then less able to absorb UV. And then there are also chemical filters that work the same way as mineral filters: absorb and reflect UV.”

Chemische zonnefilters absorberen UV-straling en zetten die om in hitte. Er zijn ook chemische filters die UV niet omzetten in hitte, maar door zonblootstelling van vorm veranderen en daarna minder goed UV-straling kunnen absorberen. En er zijn ook nog chemische filters die dezelfde werking hebben als minerale filters en dus beide doen: absorberen én weerkaatsen.”